Η επαρχία του Λιονταριού (1461)

Τα παλαιότερα Οθωμανικά αρχεία σχετικά με το Λιοντάρι (Καρύταινα) είναι τα Κατάστιχα που βρίσκονται στο Πρωθυπουργικό Οθωμανικό Αρχείο στην Κων/πολη (İstanbul Başbakanlık Osmanlı Arşivi) με τον αριθμό ΤΤ10 όπως και το Κατάστιχο με αριθμό 1/14662 που βρίσκεται στην βιβλιοθήκη ‘Κύριλλος και Μεθόδιος’ της Σόφιας. Αυτά τα κατάστιχα είναι τα δυο μέρη του ίδιου κατάστιχου που βρίσκονται σε δυο διαφορετικές χώρες.
Για αυτό σύμφωνα με αυτά τα κατάστιχα το Λιοντάρι εμφανίζεται να αποτελείται από ένα κέντρο (πόλη/επαρχία) και από 56 χωριά.
Στο Λιοντάρι υπάρχουν δύο συνοικίες (mahalle) που ονομάζονται Nikola Salamonu και Theodoris Karaca. Όλοι οι κάτοικοι αυτών των συνοικιών είναι Ρωμιοί και μόνο στην πρώτη συνοικία στο κάστρο του Λεονταριού βλέπουμε να υπάρχει ένας μουσουλμάνος. Στην πρώτη συνοικία υπάρχουν 113 χριστιανικά σπίτια (οικογένειες), 4 χήρες (bive) και ένας εργένης (mücerred). Στην δεύτερη συνοικία το σύνολο των κατοίκων είναι χριστιανοί και υπάρχουν 72 σπίτια και 14 χήρες. Συνολικά υπάρχουν 186 σπίτια, ένας εργένης και 18 χήρες. Τα έσοδα του κέντρου της πόλης, του Λιονταριού, φαίνεται να κατοχυρώνονται ως ‘χας’ στον στρατιωτικό διοικητή σαντζακιού (mirliva) Sinan Bey. Το σύνολο του φόρου των δύο συνοικιών είναι 31542 άσπρα. Το ότι υπάρχουν μουσουλμάνοι στρατιώτες στο κάστρο αλλά που δεν καταγράφονται στα κατάστιχα το καταλαβαίνουμε από το πρώην μοναστήρι στο κέντρο του Λιονταριού το οποίο στην απογραφή του 1461 έχει πλέον καταγραφεί ως τζαμί.
Παρατηρούμε επίσης ότι ο ιμάμης του τεμένους ο Mevlana Muhiddin ημερησίως παίρνει 4 άσπρα για να ασκεί και τα καθήκοντα του καδί. Αυτό έχει σημασία επειδή μας δίνει την ευκαιρία να κατανοήσουμε πως οργανώνεται η δικαστική αρχή.
Το 1461 πέρα από το κέντρο του Λιονταριού υπάρχουν στην περιοχή και 56 χωριά. Οι κάτοικοι των 47 χωριών είναι αρβανίτες και των 9 είναι Ρωμιοί. Παρόλο που στην Οθωμανική αυτοκρατορία οι άνθρωποι συνήθως προσδιοριζόταν και καταγραφόταν σύμφωνα με την θρησκεία τους, στα κατάστιχα του Μοριά, στα πρώτα κατάστιχα που καταγράφτηκαν, βλέπουμε ότι οι κάτοικοι χαρακτηρίζονται πέρα από το θρήσκευμά τους και με την εθνική τους ταυτότητα με χαρακτηρισμούς όπως ‘an cemaat-i Arnavudan’ (από την κοινότητα των Αρβανιτών) και ‘an cemaat-i Rumiyan’ (από την κοινότητα των Ρωμιών). Αυτό θα πρέπει να εφαρμόστηκε για να τονιστεί η διαφορά του φόρου (ispençe) μεταξύ πιο φτωχών ορεινών χωριών των Αρβανιτών και των πιο εύπορων χωριών των Ρωμιών που ήταν πλησιέστερα στην θάλασσα και στις εύπορες πεδινές περιοχές. Βλέπουμε ότι από τους κατοίκους των ορεινών χωριών εισέπρατταν 20 άσπρα, ενώ 25 άσπρα από χωριά που είχαν μεγαλύτερα έσοδα. Στο πίνακα που ακολουθεί βλέπουμε τα χωριά της επαρχίας του Λιονταριού, την εθνική τους σύσταση και τον φόρο που πλήρωσαν, όπως αυτά καταγράφηκαν στο κατάστιχο του 1461.


-->

ΕΠΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΗ ΛΙΟΝΤΑΡΙΟΥ

Βιβλίο	Σελίδα	Όνομα Κατόχου Dirlik	Οικισμός	Σημερινό όνομα	Εθνικοτητ.	Έσοδα
TT10	101	Hassa-i Sinan Bey bin Elvan, mirliva-i vilayet-i Mora	Nefs-i Leondar	Λεοντάρι	R
TT10	101		Mahalle-i Nikola Salamonu		R
TT10	102		Mahalle-i Teodoris Karaca		R	31542
TT10	104		Karye-i Maji		A	625
TT10	104		Karye-i Aya Yorgi	Αγ. Γεώργιος	R
TT10	104		Mahalle-i Teodoris Simios		R
TT10	105		Mahalle-i Yorgi Simios		R	31428
TT10	108		Karye-i Lonkanik	Λογγανίκος	R	7220
ΤΤ10	109		Karye-i Guverenas		R	3222
TT10	109		Karye-i Koçiça		R	2747
ΤΤ10	110		Karye-i İksifya		A	506
TT10	110		Karye-i Yani Diyavoliçi	Διαβολίτσι	A	640
TT10	110		Karye-i Mimli		A	528
TT10	111		Karye-i Evzenati		A	458
ΤΤ10	111		Karye-i Aleksi Manesi	Μάωεσι = Ψηλή Βρύση	A	857
ΤΤ10	111		Karye-i Yorgi Maji		A	691
ΤΤ10	112		Karye-i Yani Lata[1]	Λάτα	A	1418
TT10	112		Karye-i Nikola Makrişiya[2]	Μακρίσια	A	534
TT10	112		Karye-i Mazi Plaşa		A	428
TT10	113		Karye-i Domanika Beluşi	Μπελούση[3]	A	284
TT10	113		Karye-i Dimitri Maçuni[4]	Ματζούνη	A	256
TT10	113		Karye-i Duka[5] Plaşa	Δούκα	A	240
TT10	113		Karye-i Mihal Manesi		A	475
ΤΤ10	113		Karye-i Mihal Zora		A	523
ΤΤ10	114		Karye-i Pavlo Doci		A	238
TT10	114		Karye-i Mangeşi Burlaşa[6]	Μπουρλάς	A	528
TT10	114		Karye-i Yorgi Muzaki	Μουζάκι = Περπατάρι	A	284
TT10	114		Karye-i Gulyamo Arkiropulo		A	658
TT10	115		Karye-i Teodoro Zupato	Ζουμπάτα	A	340
TT10	115		Karye-i İlya Maji		A	214
TT10	115		Karye-i Lazaro Zupato		A	334
TT 10	115		Karye-i Petro Doriza	Δόριζα	A	770
TT 10	115		Karye-i Lala Diyavoliçi		A	577
TT10	116		Karye-i Zupano Buryaliş		A	558
TT10	116		Karye-i Yani Jora		A	226
TT10	116		Karye-i Doskesi[7]	Τόσκεσι	A	186
TT10	116		Karye-i İstoya Velomiri		A	175
TT10	116		Karye-i Yani Muzaki	Μουζάκι	A	511
TT10	117		Karye-i Nikola Sirgi	Σύρτζι=Σύρριζον	A	854
TT10	117		Karye-i Lazar Paloni		A	1087
TT10	117		Karye-i Yorgi Muzaki		A	412
ΤΤ10	117		Karye-i Andriya Pupuka	Μπούμπουκα	A	217
TT10	118		Karye-i Yani Kankadi		A	1280
ΤΤ10	118		Karye-i Lazaro Klisora		A	707
TT10	118		Karye-i Marti Çaşi	Τσάσι	A	381
TT10	118		Karye-i Kokno Marti		A	717
TT10	119		Karye-i Barbuçi		A	216
ΤΤ10	119		Karye-i Hersoviri Kozma		A	234
ΤΤ10	119		Karye-i Terma Aşpata		A	439
ΤΤ10	119		Karye-i Dima Rala		A	196
TT10	119		Karye-i Yani Dara	Δάρα	A	687
TT10	120		Karye-i Yorgi Manesi		A	126
TT10	120		Karye-i Gin Kondostavlo Manesi		A	836
TT10	120		Karye-i Lazaro Kuvela	Κουβέλια	A	683
TT10	120		Karye-i Veliza		A	1064
TT10	121		Karye-i Makrisa Ustruza	Στρούζα	A	705
ΤΤ10	121		Karye-i Dimiçana	Δημητσάνα	R	10447
ΤΤ10	123		Karye-i Kokora	Κοκκορα	R	881
TT10	124		Karye-i Çarnohlu		R	787
TT10	124		Mezraa-i Lorato Koçi Kunbitekra
1/14662	84	Timar-ı İbrahim, Engürüs, an cemaat-i mehteran-ı hayme, ser asker-i Vumiro ve Krevukor.	Karye-i Trepon		R	1477
1/14662	84		Karye-i Amuri		R	359
1/14662	84		Mezraa-i Veligoşti	Βελιγοστή	R
	85		Karye-i Pavla	Παύλια	R	2609

---

[1] Χωριό με το όνομα Λάτα παρατηρείται και στην Ενετική καταγραφή του 1689. Βλ. Β. Παναγιοτόπουλος, Πληθυσμός και Οικισμοί της Πελοποννήσου 13ος-18ος Αιώνας,Αθήνα 1985, σ. 227.

[2] J. Georgakas-A. McDonald, «Place Names of Southwest Peloponnesus», Register and İndexes, Πελοποννησιακά, VI (1968), σ. 186.

[3] J. Georgakas-A. McDonald, «Place Names of Southwest Peloponnesus», Register and İndexes, Πελοποννησιακά, VI (1968), σ. 204.

[4] J. Georgakas-A. McDonald, «Place Names of Southwest Peloponnesus», Register and İndexes, Πελοποννησιακά, VI (1968), σ. 190.

[5] Βλ. Β. Παναγιοτόπουλος, Πληθυσμός και Οικισμοί της Πελοποννήσου 13ος-18ος Αιώνας,Αθήνα, 1985, σ.297.

[6] J. Georgakas-A. McDonald, «Place Names of Southwest Peloponnesus», Register and İndexes, Πελοποννησιακά, VI (1968), s. 209.

[7] Τώρα είναι οικισμός του χωριού Οιχαλία.

Στο ελληνικό χωριό Ayo Yorgi βλέπουμε δύο γειτονιές, την Theodoris Siminos και την Yorgi Siminos όπως και ένα μοναστήρι. Στο χωριό υπάρχουν 226 σπίτια, 41 άγαμοι και 16 χήρες. Όσο και αν δεν αναφέρεται ότι το χωριό είναι ελληνικό αυτό γίνεται αντιληπτό από τα ονόματα όπως Yorgi Papa Andropulo, Nikola Arhilopulos, τα οποία είναι χαρακτηριστικά. Πάντως υπάρχουν και σποραδικά ονόματα όπως Manesi και Vuçara τα οποία τα χρησιμοποιούν συνήθως οι Αρβανίτες. Αυτό το χωριό έρχεται πρώτο στην φορολογία με 31428 άσπρα μέσα σε όλα τα χωριά της επαρχίας του Λιονταριού. Τα άλλα Ρωμαίικα χωριά είναι τα εξής: το Lonkanik με 7220 άσπρα, 78 σπίτια, 4 άγαμους και 6 χήρες, το Guverenas με 29 σπίτια και 2 χήρες, το Koçiça με 21 σπίτια, 2 άγαμους και 3 χήρες, η Δημητσάνα με 142 σπίτια, 31 άγαμους και 13 χήρες, η οποία έρχεται δεύτερη σε έσοδα μετά από το Αyo Yorgi με 10447 άσπρα, το Kokora με 9 σπίτια, το Çarnohlu με 10 σπίτια, το Trepon με 13 σπίτια, το Amuri με 3 σπίτια και το Pavla με 11 σπίτια και 9 άγαμους.
Τα υπόλοιπα χωριά της επαρχίας του Λιονταριού είναι Αρβανίτικα. Τα ονόματα των χωριών μάλλον προκύπτουν από τους προύχοντες του χωριού. Π.χ., τέτοια ονόματα είναι τα εξής: Aleksi Manesi, Nikola Makreşiye, Dominika Beluşi, Dimitri Maçuni, Duka Plaşa, Yani Muzaki, Theodoro Zupato, Marti Çaşi, Mangeşi Burlaş. Γενικά τα αρβανίτικα χωριά αριθμητικά αν και είναι πολυπληθέστερα, οικονομικά υστερούν σε σχέση με τα ρωμαίικα χωριά. Τα ρωμαίικα χωριά εξασφαλίζουν 92999 άσπρα από το συνολικό φόρο ο οποίος είναι 122902, ενώ τα αρβανίτικά χωριά μόνο 29903. Πληθυσμιακά στην επαρχία του Λιονταριού βλέπουμε 1053 σπίτια (οικογένειες) από τα οποία τα 718 είναι ρωμαίικα και τα 435 αρβανίτικα. Σε αυτούς τους αριθμούς πρέπει να προστεθούν και 58 άγαμοι και 47 χήρες από αρβανίτες, και 95 άγαμοι και 60 χήρες ρωμιοί.

Πηγή >>