Η ιστοσελίδα περιέχει δημοσιεύσεις κειμένων και ιστορικών πηγών που αφορούν την ιστορία της Αρκαδίας, κυρίως τις περιοχές της Γορτυνίας και του Μαινάλου, καθώς επίσης και ορισμένες ερασιτεχνικές ιστορικές μελέτες γενικότερου ενδιαφέροντος.

Κανέλλος Δεληγιάννης: Η μάχη του Μαντζαγρά (6-7 Σεπ 1821)


Μετά την είς την Γράναν ήτταν των Τούρκων, ως άνω είρηται, και άπελπισθέντων ότι δέν ήτον δυνατόν πλέον νά, κάμουν έπιδρομήν τινα, απεφάσισαν νά κάμουν προπύργιον τό χωρίον Μαντσαγρά, αντίκρυ τού Σαραγιού, νά τό οχυρώσουν διά νά έξέρχωνται ενίοτε ευκόλως νά παίρνουν νερόν έδιώρισαν λοιπόν 1.500 Αλβανούς και 1.500 εντοπίους, νά φρουρή έκαστον σώμα έν ήμερονύκτιον και νά αλλάζουν.
Αίφνης λοιπόν κατέλαβον τό χωρίον εκείνο και τό ώχύρωσαν αρκετά, ώστε μας διέκοψαν την κοινωνίαν μέ τά γύρωθεν τού φρουρίου στρατιωτικά σώματα. Συνεκροτήσαμεν μ' αυτήν τήν φρουράν διαφόρους αψιμαχίας αλλά δέν ήδυνήθημεν νά τούς κλονίσωμεν τήν γενναιότητα ή νά τούς βλάψωμεν, καθότι προς τό δυτικόν μέρος ύπερασπίζετο από τά κανονοστάσια του Σαραγιού και του Ναυπλίου της θύρας. Κατά τήν 6 Σεπτεμβρίου παρατηρούντες την πρωίαν έως τό μεσημέρι δέν είδομεν ούδ' ένα Τούρκον εκεί έκάμαμεν διαφόρους τρόπους νά κατορθώσωμεν δια νά πληροφορηθώμεν αν τω όντι δεν υπάρχουν, ή είναι κρυμμένοι και προσποιούνται, νά ύπάγωμεν άπροσέκτως έκεί, νά μάς κτυπήσουν, αλλά μετά πολλάς αποπείρας είδομεν δτι τω όντι δεν ήτον ουδέ είς.

Ή αιτία έστάθη ούτως: οί Αλβανοί έζήτουν νά φρουρούν δύο ημέρας οί εντόπιοι καί μίαν αυτοί διότι ήτον όλιγώτεροι, άλλ' οί εντόπιοι δέν έδέχθηκαν τούτο καί δέν ύπήγον έκείνην την ήμέραν. Συνήχθημεν άπαντες οί οπλαρχηγοί νά άποφασίσωμεν νά στείλωμεν 2.000 στρατιώτας ή τουλάχιστον 1.500 μέ ένα άξιον άρχηγόν νά καταλάβουν έκείνην την θέσιν ως άναγκαιοτάτην. Έπροτείναμεν λοιπόν νά ύπάγη ό Κολοκοτρώνης καί νά του δώσωμεν κατ' άναλογίαν από τά διάφορα σώματα 2000, αλλά δέν τό εδέχθη, καί δι' απείρων προφάσεων τό απέφυγε. Έπροτείναμεν τον Γιατράκον, αλλά καί αυτός μάς απήντησε τά αυτά καί ότι δέν γίνεται κατώτερος τοΰ Κολοκοτρώνη. Έπροτείναμεν τον Δημήτρην Κολιόπουλον ή Πλαπούταν, αλλά καί αυτός διά πολλών αδικαιολογήτων προφάσεων τό απέφευγε. Είπομεν νά ύπάγη ό Γιαννάκης Τασκούλιας, εξάδελφος τοΰ Κολοκοτρώνη, αλλά καί αυτός καταγόμενος από χάνικην γενεάν δέν άπεφάσιζε νά ριψοκινδυνεύση την πολύτιμον ζωήν του καθότι ό κίνδυνος ήτον προφανής. Τότε ό τω όντι ατρόμητος εκείνος άνδρας, ό Δημητράκη Δεληγιάννης, ό αναδειχθείς καί είς του Λάλα καί είς τήν Γράναν πάντων τολμηρότερος, άναστάς λέγει: Αδελφοί συστρατιώται! βλέπω ότι από φιλοζωίαν, ή από άνανδρίαν, ή από σκοπόν συμφερόντων γίνεσθε επίορκοι καί προσποιείσθε καί δέν υπακούετε είς τήν φωνήν της κινδυνευούσης πατρίδος, υπέρ της όποίας ώρκίσθημεν νά άποθάνωμεν. Τούτου λοιπόν ένεκα αποφάσισα νά πηγαίνω έγώ αυθορμήτως μέ τό στρατιωτικόν σώμα μας καί δεν απαιτώ από κανένα από σας συνδρομήν ή έπικουρίαν, παρά από τον άδελφόν μου, τον Παπατσώνη καί τον Κίντζιον. Καί αμέσως στρέφει τον λόγον προς τους καπεταναίους καί στρατιώτας μας καί τούς λέγει μέ βροντώδη φωνήν: «Συστρατιώται! μ' άκολουθήτε νά συναποθάνωμεν υπέρ της πατρίδος; "Αλλος ενδοξότερος θάνατος δεν είναι από αυτόν!» Έν μια φωνή έκραξαν άπαντες: όπου άποθάνης σύ, θά άποθάνωμεν πρώτοι ήμείς!
"Απαντες οί ευρεθέντες εκεί έθαύμασαν την άτρόμητον ταύτην άπόφασίν του καί τον έπήνεσαν, οί δέ προταθέντες καί άρνηθέντες άνεχώρησαν έρυθριώντες καί κατησχυμένοι. Ήμείς δέ έκλέξαντες από όλον τό στρατιωτικόν σώμα μας υπέρ τούς χιλίους, τους δεδοκιμασμένους, τολμηρούς, τριών ήμερων τροφήν καί πολεμοεφόδια, μερικάς άξίνας, πτυάρια καί άλλα εργαλεία έτοιμάσαντες καί μετά την δύσιν του ηλίου, καταλαβόντος του σκότους, άνεχώρησε, καί δι' όλης εκείνης της νυκτός έκαμε τάφρους καί όχυρώματα καί άπεκατέστησεν τό χωρίον εκείνο άκαταμάχητον.
Την πρωίαν μετά την άνατολήν του ηλίου φωνάζει τούς έν τω κανονοστασίω τοϋ Σαραγιού Τούρκους καί τούς λέγει: «Καλημέρα σας, αγάδες! καλώς σας ηύραμεν!» Τούτο Ίδόντες αίφνης οί Τούρκοι άπενεκρώθησαν καί απελπίσθηκαν. Έξήλθον προ μεσημβρίαν άπαντες κατ' αυτού, ώρμησαν πεζοί τε καί ιππείς κατά των προμαχώνων του, του έρριψαν πλήθος κανονιών, έκαμαν τοσαύτας καί τοιαύτας τρομεράς καί άπελπιστικάς εφορμήσεις διά νά δυνηθούν νά τούς διαλύσουν. Έτρέξαμεν αμέσως καί ήμείς μετά του Παπατσώνη, Κίντζιου καί Π. Γιατράκου, Μαυρομιχάλη καί άλλων υπέρ τάς τρεις χιλιάδας καί έκάμαμεν δυνατόν άντιπερισπασμόν, άλλ' οί ατρόμητοι εκείνοι μαχηταί έμενον ακλόνητοι. Έξήλθον καί τήν δευτέραν ήμέραν καί την τρίτην πανστρατιά, έπολέμησαν υπέρ τάς έπτά ώρας, άλλ' ίδόντες ότι έφονεύοντο άπειροι έξ αυτών χωρίς να κατορθώσουν σκοπόν, κατήντησαν πλέον είς την έσχάτην άπελπισίαν, άποφασίσαντες τελευταίον να μην έξέρχωνται είς μάχην μετά τών Ελλήνων άλλα νά αρχίσουν νά έμβουν είς διαπραγμάτευσιν συνθηκολογίας μ' οποιονδήποτε τρόπον δυνηθούν συμφερώτερον δι' αυτούς."

Πηγές: Κανέλλος Δεληγιάννης-Απομνημονεύματα.
Πηγή

Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α

Απογραφές
Η επαρχία του Λιονταριού (1461)
Η Καρύταινα (Λιοντάρι) (1512-1520)
Ο Δήμος (kaza) της Καρύταινας (1566-1574)
Χωριά Γορτυνίας (1700-1830)
Χωριά και αριθμός οικογενειών Γορτυνίας (απόγραφή Pouqueville)
Απογραφή Γορτυνίας (1834)
Απογραφή Αρκαδίας (1834)
Απογραφή Γορτυνίας (1852)

Ονόματα
Σκορτινοί (13-14ος αιώνες)
Κροκόντηλοι-Αγ.Γεώργιος των Σκορτών (13-15ος αιώνας)
Δημητσανίτες (1461-1574)
Μέλη δημοτικού συμβουλίου Τριπολιτσάς (1700)
Ονόματα στρατιωτικών των Κολοκοτρωναίων (1821)
Γορτύνιοι Πολιτικοί κατά την Επανάσταση (1821)
Γορτύνιοι Αξιωματικοί κατά την Επανάσταση (1821)
Γορτύνιοι Φιλικοί (1821)
Ονόματα Λαγκαδινών (1822-3)
Ονόματα κατοίκων επαρχίας Τριπολιτσάς - Α (1823)
Ονόματα κατοίκων επαρχίας Τριπολιτσάς - Β (1823)
Προαγωγές Γορτυνίων στρατιωτικών (1824)
Δημοτικοί εισπράκτορες Γορτυνίας (1836)
Δήμαρχοι και Πάρεδροι Γορτυνίας (1841)
Φύλλα ποιότητας Δημάρχων και παραγόντων της Γορτυνίας (1849-1850)
Εκλογικά έγγραφα Γορτυνίας [1843 - 1862]
Εκλογικός κατάλογος Γορτυνίας (1865)
Επώνυμα Γορτυνίων 1865 (δήμοι Γόρτυνος, Ελευσίνος, Κλείτωρος και Μυλάοντος)
Επώνυμα Γορτυνίων 1872 (δήμοι Λαγκαδίων και Νυμφασίας)
Επώνυμα Γορτυνίων 1872 (δήμοι Τρικολόνων και Τροπαίων)
Επώνυμα Γορτυνίων 1872 (δήμοι Ηραίας και Θέλπουσας)
Επώνυμα κατοίκων δήμων Φαλάνθου (1879) και Θεισόας (1843)
Μικρά ονόματα Γορτυνίων (19ος αιώνας)

Τοπωνύμια
Mετονομασίες οικισμών Αρκαδίας (1920)
Μεσσαρέα
Τοπωνύμια Βυτίνας
Τοπωνύμια Βάχλιας
Τοπωνύμιο Τσιπιανά
Τοπωνύμιο Ψάρι
Τοπωνύμιο Αρτοζήνος
Τα τοπωνύμια ως πηγή της πρώιμης κοινωνικής ιστορίας των σλαβικών φύλων
Nτρομπολιτσά- Tριπολιτσά- Tρίπολη : μια ιχνηλάτηση
Γορτυνιακά τοπωνύμια σλαβικής ετυμολογίας
Στα χνάρια του περιηγητή Παυσανία στην Αρκαδία
Συνοικισμός Μεγάλης Πόλεως

Διάλεκτοι και Ιδιώματα
Το αρχαίο αρκαδικό γράμμα "Τσαν"
Η αρχαία αρκαδοκυπριακή διάλεκτος
Σύγκριση γορτυνιακού με άλλα ιδιώματα στο φωνολογικό επίπεδο
Συνοπτική παρουσίαση γορτυνιακού ιδιώματος
Το φαινόμενο του τσιτακισμού στα πελοποννησιακά ιδιώματα
H συνθηματική γλώσσα των Λαγκαδινών μαστόρων
To ιδιωματικό στοιχείο στη γλώσσα των απομνημονευμάτων του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη

Ιστορικά θέματα (επιλεγμένα)
Πασάς Mαυραειδής Φαρμάκης
Ιστορική γεωγραφία Αρκαδίας (395-1209)
Δοξαπατρήν τον λέγουσιν, μέγας στρατιώτης ένι
Λυκάων της Αρκαδίας
Φωτάκος: Μάχη εν Τρικόρφοις - 23 Ιουν. 1825
Κανέλλος Δεληγιάννης: Πολιορκία Λάλα
Κανέλλος Δεληγιάννης: Η μάχη του Βαλτετσίου (12-13 Μαιΐου 1821)
Κανέλλος Δεληγιάννης: Η μάχη της Γράνας
Κανέλλος Δεληγιάννης: Έξοδοι Δράμαλη από την Κόρινθο
Κανέλλος Δεληγιάννης: Γορτυνιακός εμφύλιος (1823) και αρχές του γενικού εμφυλίου (1824)
Κανέλλος Δεληγιάννης: Μάχες στο Άργος, Δερβενάκια, Αγιοσώστη, Αγιονόρι
Κανέλλος Δεληγιάννης: Α' Πολιορκία Μεσολογγίου
Κανέλλος Δεληγιάννης: Εκστρατεία στη Δυτ. Ελλάδα, Μάχη του Πέτα
Καταστροφή Ζάτουνας - Απρίλιος 1779
Αναφορές για τα επεισόδια στη Γορτυνία (Ιουν. 1823)
Αναφορά επαρχίας Καρύταινας (Δ' Εθνοσυνέλευση, Άργος 1829)
Επιστολή κατά Κολοκοτρώνη (Εμφύλιος 1823)
Ο Μοραΐτης Πυρπολητής του 1821
Τα άρματα της Καρύταινας (1821)

Μελέτες
Βυζαντινή κρατική ιεραρχία και στρατιωτική οργάνωση
Κυρ Ιωάννης ο Τζερνοτάς
Τάμα στον Δία – Αχαιοί εναντίον Γαλατών (120 π.Χ.)
Στοιχεία για την οθωμανική Ελλάδα
Προδοσίες και θυσία στη Μολδοβλαχία το 1821
Η παράδοση της Πόλης το 1453
Σύντομη ιστορία της Πελοποννήσου (2ος αι. π.Χ – 7ος αι. μ.Χ.)
Το Πασαλίκι του Μοριά
Τα παράπονα των Ανθενωτικών (1450)
Μοραΐτες Οπλαρχηγοί του 1821
Η μάχη της Πελαγονίας (1259 μ.Χ.)
Φορεσιά και Άρματα το 1821
Η Εποχή του Χαλκού στο Αιγαίο
Αυτόχθονες εναντίον Ετεροχθόνων
Αλαμανικός φόρος και βυζαντινά μνημόνια