Η ιστοσελίδα περιέχει δημοσιεύσεις κειμένων και ιστορικών πηγών που αφορούν την ιστορία της Αρκαδίας, κυρίως τις περιοχές της Γορτυνίας και του Μαινάλου, καθώς επίσης και ορισμένες ερασιτεχνικές ιστορικές μελέτες γενικότερου ενδιαφέροντος.

Ο Pouqeuville στη Τριπολιτσά

Η Τριπολιτσά, γράφει ο Pouqueville, περιβαλλόταν από πέτρινο τείχος που χτίστηκε από τους Αλβανούς.
”Ο Άγγλος περιηγητής Leake, που βρισκόταν κατά την ίδια περίπου εποχή στην Ελλάδα, γράφει στο χρονικό του πως οι οχυρώσεις της Τριπολιτσάς ήταν ένα φτωχό τείχος με μικρούς πύργους σε μεγάλες αποστάσεις ο ένας από τον άλλον. Υπολογίζει ότι το κάστρο κτίστηκε το 1789.
Η αλήθεια είναι ότι το κάστρο δεν κτίστηκε από Αλβανούς το 1770 η’ το 1789 αλλά το 1785 με αγγαρείες Ελλήνων. Οι σχετικές πληροφορίες υπάρχουν σε έγγραφο της Δημογεροντίας της Τριπολιτσάς (12 Ιουνίου 1833) προς τη Νομαρχία Αρκαδίας « Η χρονολογία κατασκευής του είναι κατά το τουρκικόν έτος 1201 . Αι πέτραι συνήχθησαν όλαι, αφ’ όσα ιδιόκτητα ερείπια των χριστιανών ήτον εις ταύτην πόλιν. Οι μαστόροι εχάλαττον ακωλύτως τα αγκωνάρια και μάνδρας των. Τα μάρμαρα όλα μετεκομίσθησαν αγγάρεια με τους κατοίκους της επαρχίας ταύτης και από τας Ελληνικάς ερειπίας αρχαιότητας. Ο ασβέστης και αι λοιπαί ύλαι, όλα και αυτά μετακομίσθησαν αγγάρεια από τους κατοίκους πολίτας και χωρικούς ». Κατά τον Leake, μέσα στο κάστρο υπήρχαν γυμνές εκτάσεις και βραχώδη υψώματα. Τα σπίτια 2500 , τα 1000 Ελληνικά ήταν χτισμένα με πλιθιά, όπως όλες οι πολιτείες του Μωριά. Οι δρόμοι ρυπαροί και κακοστρωμένοι.”

Συνεχίζει ο Pouqueville, έξη πύλες είχε η Τριπολιτσά και μια μικρή για την εξυπηρέτηση του σεραγιού. Η κυριότερη, επιχρυσωμένη και με υψωμένες ημισελήνους, ήταν η πόρτα του Αναπλιού, προς τ’ ανατολικά. Δεύτερη των Καλαβρύτων, στα βορεινά, τρίτη η πόρτα της Καρύταινας, στα βορειοδυτικά, τέταρτη, κοντά στο πύργο, ήταν η έξοδος προς τους αγρούς και τα δάση, πέμπτη η πόρτα του Λιονταριού η’ του Ναυαρίνου και έκτη η πόρτα του Μυστρά, προς τη πλευρά της Τεγέας.

Η Τριπολιτσά είχε κρήνες με τρεχούμενο νερό από το υδραγωγείο. Το τροφοδοτούσαν πηγές από τα διπλανά βουνά. Ένα μικρό ποτάμι (το ποταμάκι της Συλίμνας) εφοδίαζε με νερό τα δημόσια λουτρά και τα βυρσοδεψία. Αλλά ξεραινόταν το καλοκαίρι. Ένα άλλο νεραύλακο ερχόταν από τα νότια. Ο πασάς, που φοβόταν εισβολή των Φράγκων, φρόντισε να υψωθεί εκεί ένα οχύρωμα για να εξασφαλίσει το κανάλι που ύδρευε όλο το χρόνο αυτή τη πλευρά της Τριπολιτσάς.

Το σεράι του πασά, που βρισκόταν ανάμεσα στη Πόρτα του Αναπλιού και την Πόρτα των Καλαβρύτων, μπορούσε να στεγάση 1200 άτομα. Ήταν ένα πελώριο ξύλινο οίκημα, ένα μικρό κάστρο μέσα στη πόλη, με τα τείχη του και τις πύλες του. Ο κρατούμενος μπόρεσε να συγκεντρώσει πληροφορίες για το προσωπικό του σεραγιού. Υπήρχαν οι υπηρέτες που ετοίμαζαν και πρόσφεραν τον καφέ στο πασά, εκείνοι που φρόντιζαν για τα τσιμπούκια, για τα πιοτά (οι σερπετζήδες) , οι λουστράρηδες, οι ραφτάδες, οι μπαρμπέρηδες, οι τσαουσάδες, τα ίτσ-ογλάνια (τα παιδόπουλα που διασκέδαζαν τον πασά) , οι γελωτοποιοί, οι μουζικάντες, οι χορευτές, οι καραγκιοζοπαίχτες, οι παλαιστές (πεχλιβάνηδες) , ένας ιμάμης και ο απαραίτητος δήμιος (ο τζελάτης) , το δεξί χέρι του πασά, ο μόνος που είχε δικαίωμα να κάθεται μπροστά στον αυθέντη του. “ Το σεράι βρισκόταν στη σημερινή πλατεία Άρεως “.

Στη μέση περίπου του κεντρικού δρόμου, που διαιρούσε τη πόλη σε δύο, από βορά σε νότο, βρισκόταν το παζάρι, χωρισμένο σε πολλά σοκάκια, καθένα με τη δική του πραμάτεια, γουναρικά, άρματα, εδώδιμα κτλ. Πλατάνια και άλλα πελώρια δέντρα ίσκιωναν το παζάρι. Παντού έβλεπε κανείς φωλιές πελαργών. Εκεί στο παζάρι γίνονταν οι εκτελέσεις. Οι Τούρκοι απαγχόνιζαν τους καταδίκους στο πλάτανο, σε κοινή θέα “ Διηγόταν ο Κολοκοτρώνης ύστερα από την απελευθέρωση της πόλης : Όταν εβγήκα εις την Τριπολιτσά, μου έδειξαν εις το παζάρι τον πλάτανο όπου εκρέμαγαν τους Έλληνας και είπα : Άντε, πόσοι από το σόγι μου και από το έθνος μου εκρεμάσθησαν εκεί και διέταξα και τον έκοψαν. “

Παντού καλοδιατηρημένες κρήνες. Κάθε σπίτι είχε το πηγάδι του αλλά το νερό βρισκόταν σε μεγάλο βάθος και δεν ήταν καλό. Υπήρχαν στη πόλη τέσσερα μεγάλα τζαμιά και πέντε η’ έξη ερειπωμένες Ελληνικές εκκλησίες.

Οι δρόμοι εκτός από τον κεντρικό, ήταν πλακοστρωμένοι μόνο στο μεσαίο τμήμα. Κάθε τόσο υπήρχαν γεφυρούλες που έδιναν διέξοδο στα νερά. Όλα τα βρωμόνερα των σπιτιών κατέληγαν στους δρόμους, που μεταβάλλονταν έτσι σε οχετούς. Μερικοί πλούσιοι Τούρκοι είχαν σπίτια πελώρια αλλά ακαλαίσθητα. Ανάμεσα τους ξεχώριζαν τα αρχοντικά του δεφτέρ-κιαγιά και του αδελφού του Αλή εφέντη, πρεσβευτή της Πύλης στο Παρίσι. Ο κοσμάκης κατοικούσε στους δρόμους κοντά στα τείχη. Τα σπίτια ήταν πανάθλιες καλύβες. Άναβαν φωτιά στη βάση ενός τοίχου και ο καπνός έφευγε από τα κεραμίδια.

Το μόνο στέρεο κτίριο της Τριπολιτσάς ήταν το καραβάν σεράι, το χάνι, πέτρινο, με σιδερόπορτες που κάθε βράδυ ασφαλίζονταν με χοντρές αλυσίδες. Σ’ αυτό το χάνι υπήρχε ένα θαυμάσιο υπέρθυρο εντοιχισμένο στη ποτίστρα όπου ξεδιψούσαν τα άλογα των εμπόρων.

Α.Κ.Β
Σημείωση : Απόσπασμα από τον τρίτο τόμο του Κυριάκου Σιμόπουλο “ Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα 1800-1810 “

Πηγή

Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α

Απογραφές
Η επαρχία του Λιονταριού (1461)
Η Καρύταινα (Λιοντάρι) (1512-1520)
Ο Δήμος (kaza) της Καρύταινας (1566-1574)
Χωριά Γορτυνίας (1700-1830)
Χωριά και αριθμός οικογενειών Γορτυνίας (απόγραφή Pouqueville)
Απογραφή Γορτυνίας (1834)
Απογραφή Αρκαδίας (1834)
Απογραφή Γορτυνίας (1852)

Ονόματα
Σκορτινοί (13-14ος αιώνες)
Κροκόντηλοι-Αγ.Γεώργιος των Σκορτών (13-15ος αιώνας)
Δημητσανίτες (1461-1574)
Μέλη δημοτικού συμβουλίου Τριπολιτσάς (1700)
Ονόματα στρατιωτικών των Κολοκοτρωναίων (1821)
Γορτύνιοι Πολιτικοί κατά την Επανάσταση (1821)
Γορτύνιοι Αξιωματικοί κατά την Επανάσταση (1821)
Γορτύνιοι Φιλικοί (1821)
Ονόματα Λαγκαδινών (1822-3)
Ονόματα κατοίκων επαρχίας Τριπολιτσάς - Α (1823)
Ονόματα κατοίκων επαρχίας Τριπολιτσάς - Β (1823)
Προαγωγές Γορτυνίων στρατιωτικών (1824)
Δημοτικοί εισπράκτορες Γορτυνίας (1836)
Δήμαρχοι και Πάρεδροι Γορτυνίας (1841)
Φύλλα ποιότητας Δημάρχων και παραγόντων της Γορτυνίας (1849-1850)
Εκλογικά έγγραφα Γορτυνίας [1843 - 1862]
Εκλογικός κατάλογος Γορτυνίας (1865)
Επώνυμα Γορτυνίων 1865 (δήμοι Γόρτυνος, Ελευσίνος, Κλείτωρος και Μυλάοντος)
Επώνυμα Γορτυνίων 1872 (δήμοι Λαγκαδίων και Νυμφασίας)
Επώνυμα Γορτυνίων 1872 (δήμοι Τρικολόνων και Τροπαίων)
Επώνυμα Γορτυνίων 1872 (δήμοι Ηραίας και Θέλπουσας)
Επώνυμα κατοίκων δήμων Φαλάνθου (1879) και Θεισόας (1843)
Μικρά ονόματα Γορτυνίων (19ος αιώνας)

Τοπωνύμια
Mετονομασίες οικισμών Αρκαδίας (1920)
Μεσσαρέα
Τοπωνύμια Βυτίνας
Τοπωνύμια Βάχλιας
Τοπωνύμιο Τσιπιανά
Τοπωνύμιο Ψάρι
Τοπωνύμιο Αρτοζήνος
Τα τοπωνύμια ως πηγή της πρώιμης κοινωνικής ιστορίας των σλαβικών φύλων
Nτρομπολιτσά- Tριπολιτσά- Tρίπολη : μια ιχνηλάτηση
Γορτυνιακά τοπωνύμια σλαβικής ετυμολογίας
Στα χνάρια του περιηγητή Παυσανία στην Αρκαδία
Συνοικισμός Μεγάλης Πόλεως

Διάλεκτοι και Ιδιώματα
Το αρχαίο αρκαδικό γράμμα "Τσαν"
Η αρχαία αρκαδοκυπριακή διάλεκτος
Σύγκριση γορτυνιακού με άλλα ιδιώματα στο φωνολογικό επίπεδο
Συνοπτική παρουσίαση γορτυνιακού ιδιώματος
Το φαινόμενο του τσιτακισμού στα πελοποννησιακά ιδιώματα
H συνθηματική γλώσσα των Λαγκαδινών μαστόρων
To ιδιωματικό στοιχείο στη γλώσσα των απομνημονευμάτων του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη

Ιστορικά θέματα (επιλεγμένα)
Πασάς Mαυραειδής Φαρμάκης
Ιστορική γεωγραφία Αρκαδίας (395-1209)
Δοξαπατρήν τον λέγουσιν, μέγας στρατιώτης ένι
Λυκάων της Αρκαδίας
Φωτάκος: Μάχη εν Τρικόρφοις - 23 Ιουν. 1825
Κανέλλος Δεληγιάννης: Πολιορκία Λάλα
Κανέλλος Δεληγιάννης: Η μάχη του Βαλτετσίου (12-13 Μαιΐου 1821)
Κανέλλος Δεληγιάννης: Η μάχη της Γράνας
Κανέλλος Δεληγιάννης: Έξοδοι Δράμαλη από την Κόρινθο
Κανέλλος Δεληγιάννης: Γορτυνιακός εμφύλιος (1823) και αρχές του γενικού εμφυλίου (1824)
Κανέλλος Δεληγιάννης: Μάχες στο Άργος, Δερβενάκια, Αγιοσώστη, Αγιονόρι
Κανέλλος Δεληγιάννης: Α' Πολιορκία Μεσολογγίου
Κανέλλος Δεληγιάννης: Εκστρατεία στη Δυτ. Ελλάδα, Μάχη του Πέτα
Καταστροφή Ζάτουνας - Απρίλιος 1779
Αναφορές για τα επεισόδια στη Γορτυνία (Ιουν. 1823)
Αναφορά επαρχίας Καρύταινας (Δ' Εθνοσυνέλευση, Άργος 1829)
Επιστολή κατά Κολοκοτρώνη (Εμφύλιος 1823)
Ο Μοραΐτης Πυρπολητής του 1821
Τα άρματα της Καρύταινας (1821)

Μελέτες
Βυζαντινή κρατική ιεραρχία και στρατιωτική οργάνωση
Κυρ Ιωάννης ο Τζερνοτάς
Τάμα στον Δία – Αχαιοί εναντίον Γαλατών (120 π.Χ.)
Στοιχεία για την οθωμανική Ελλάδα
Προδοσίες και θυσία στη Μολδοβλαχία το 1821
Η παράδοση της Πόλης το 1453
Σύντομη ιστορία της Πελοποννήσου (2ος αι. π.Χ – 7ος αι. μ.Χ.)
Το Πασαλίκι του Μοριά
Τα παράπονα των Ανθενωτικών (1450)
Μοραΐτες Οπλαρχηγοί του 1821
Η μάχη της Πελαγονίας (1259 μ.Χ.)
Φορεσιά και Άρματα το 1821
Η Εποχή του Χαλκού στο Αιγαίο
Αυτόχθονες εναντίον Ετεροχθόνων
Αλαμανικός φόρος και βυζαντινά μνημόνια