Η ιστοσελίδα περιέχει δημοσιεύσεις κειμένων και ιστορικών πηγών που αφορούν την ιστορία της Αρκαδίας, κυρίως τις περιοχές της Γορτυνίας και του Μαινάλου, καθώς επίσης και ορισμένες ερασιτεχνικές ιστορικές μελέτες γενικότερου ενδιαφέροντος.

Στάικος Παν. Σταϊκόπουλος



Ο δαφνοστεφανωμένος ήρωας του 1821 Στάϊκος Σταϊ κόπουλος, "ο φουντοθειάφης" όπως τον αποκαλούσε η ηρωϊκή Μπουμπουλίνα, γεννήθηκε στη Ζάτουνα το 1801. Μαζί με τον πατέρα του και τα αδέλφια του Αθαν άσιο και Κωνσταντή, εμπορεύονταν και επεξεργάζονταν δέρματα.



"Στάικος Παν. Σταϊκόπουλος
Ο Ζατουνίτης ΗΡΩΑΣ του 1821

Το 1818 μεταβαίνει στην Ύδρα, όπου και εκεί ασκεί το ί διο επάγγελμα. Από τον Δημητσανίτη Νικόλαο Σπηιωτόπουλο μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία και στη μονή Μπίκου από τον ηγούμενό της Παχούμιο, ορκίστη κε να μάχεται υπέρ Πίστεως και Πατρίδος πλημμυρι σμένος από δέος για τον ιερό σκοπό. Έτσι, ονομάστηκε "Βλάμης", αφιερωμένος και "Συστημένος", που πάει να πει στρατιωτικό μέλος, γνώστης του μυστικού σκοπού, έτοιμος για κάθε προσταγή, όταν θα δοθεί το σύνθημα της μεγάλης εξέγερσης του γένους. Μαζί με τον Σπηλιωτόπουλο, το 1821 έφθασε από την Ύδρα στο Άργος φέρνοντας μαζί του αρκετά πολεμοφόδια καθώς και διάφορα άλλα αναγκαία για την Επανάσταση που μόλις άρχιζε. Στο Άργος, έκανε το πρώτο δικό του Στρατιωτικό Σώμα από συμπατριώτες του Ζατου νίτες, εφοδιάζοντάς τους πρώτα με ρόπαλα, με σούβλες και καλάμια, μέχρι που έλαβε όπλα από τις πρώτες μάχες του με τον κατακτητή πολιορκώντας τον. Μαζί του είχε τους Ζατουνίτες Γεώργιο Αντωνόπουλο (έμπιστος και γραμματικός του), τον Β. Βερροιόπουλο, τον Πάϊκο Δημητρόπουλο, τον Ηλία Ηλιόπουλο, τον Ρέγγο, τον Νικήτα Κάζαγκλη, τον Γεώργιο Λαγάνη, τον Γιώργο Μητρόπουλο, τον αδελφό του Θανάση και τα ανίψια του Άγγελο (γιό του Θανάση), και Γιωργάκη (γιό της αδελφής του Κωνσταντίνας), τον οποίο έβαλε μπαϊρακτάρη του (σημαιοφόρο).
Στο Άργος, μαζί με τον Σπηλιωτόπουλο και άλλους συμπατριώτες του, ίδρυσαν την "Καγκελαρία", μια μορφή διοίκησης που έλαβε μέτρα για την πολιορκία του Ναυπλίου. Οι μέρες κυλούσανε και ο Σταϊκούλης, όπως τον αποκαλούσαν όλοι λόγω του μικρού του αναστήματος, με το αυστηρά πειθαρχημένο σώμα του, έτρεχε σε όλα τα πεδία των μαχών από τον Αχλαδόκαμπο και το Παρθένι μέχρι την Τριπολιτσά, πότε δίπλα στον Κολοκοτρώνη και πότε μόνος του, γεμίζοντας τα στήθια του πληγές αντί για παράσημα. Σε όλη την διάρκεια του Αγώνα, ήταν ο εμψυχωτής των δειλών αλλά και ο φροντιστής των στρατιωτών και του λαού, εξασφαλίζοντας τις τροφές τους. Η απελευθέρωση όμως του Ναυπλίου, αποτελούσε για τον Στάϊκο κορυφαίο σκοπό.
Την παραμονή του Αγίου Ανδρέα στις 29 Νοεμβρίου του 1822, η νύχτα ήταν ασέληνη και ο θεός έριχνε ασταμάτητα. Οι Τούρκοι είχαν κατέβει από το Παλαμήδι στο Ναύπλιο για να συσκεφθούν μετά από δίχρονη πολιορκία, για την απάντηση που θα έδιναν στην επιστολή του Γέρου του Μοριά, για να φύγουν ελεύθεροι και να σωθούν. Ο Στάϊκος που βρισκόταν στην Άρια, δεν έχασε την ευκαιρία. Στήνοντας σκάλες στα βράχια του άπαρτου Κάστρου του Παλαμηδίου, άρχισε το ανέβασμα ύψους 216 μέτρων. Πρώτος φθάνει στη "Γιουρούς Τάπια" ο Μοσχονησιώτης μαζί με τον Θανάση Σταϊκόπουλο. Μαζί τους ο Αγιορίτης καλόγερος Παφούντιος, ο Αργίτης Βιολιστής Πορτοκάλης και άλλα παλικάρια. Το κάστρο πάρθηκε εκείνη τη νύχτα. Και ήταν το κάστρο αυτό, από τα πιο τρανά της ανατολικής Μεσογείου. Η φήμη του Πορθητή Σταϊκούλη φτερούγισε παντού. Η προσωρινή διοίκηση, τιμώντας τον για τα κατορθώματά του, τον προβίβασε από Χιλίαρχο, στον ανώτερο βαθμό του Στρατηγού. Ήταν κάτι που πολλούς πείραξε και ενόχλησε. Ο ίδιος ούτε σπίτι δεν δέχθηκε να πάρει από τα τόσα που άδειασαν τότε, από τη φυγή των Τούρκων.
Τον Απρίλιο του 1823 έλαβε μέρος στην Β΄ Εθνική Συνέλευση του Άστρους, όπου και υπέγραψε την καταληκτήρια διακήρυξη με το νέο του αξίωμα: Στρατηγός Στάϊκος Σταϊκόπουλος. Λίγο αργότερα, με διαταγή του Εκτελεστικού, στάλθηκε στην πολιορκία του Κάστρου του Ακροκορίνθου. Σαν έμπειρος πολεμιστής που ήταν ο ένδοξος Στρατηγός, τούτο το κάστρο ήταν το δεύτερο που έπεφτε μετά την επιμονή του ήρωα Στάϊκου Σταϊκόπουλου. Στις 26 Οκτωβρίου 1823, έγινε η παράδοσή του. Τότε, υπερασπιζόμενος τα παλικάρια του, ζήτησε από τον Γέρο το μερδικό των παλικαριών του. Ο Γέρος αντέδρασε και τότε, ο "Φουντοθειάφης" Στάϊκος, πέταξε στον Γέρο τον αρραβώνα που είχε κάνει με την ανιψιά του. Ο Γέρος τον αποκάλεσε παράφρονα. Το δίκιο όμως του Στάϊκου τον έπνιγε. Λίγο αργότερα, μετά από προτροπή του φίλου και συμπατριώτη του Σπηλιωτόπουλου, παντρεύτηκε την κόρη του προέδρου της Αλωνίσταινας, Παν. Δημητρακόπουλου την Κατερίνα, όπου μαζί της απέκτησε μια κόρη, δίνοντάς της το όνομα της μητέρας του Ζαχαρούλας.
Μετά την άφιξη του Όθωνα, παρέμεινε στο στράτευμα με τον βαθμό του Αντισυνταγματάρχου. Όμως, η αρρώστιά του προχωρά, και οι μόνοι που του συμπαραστέκονταν ήταν οι συμπατριώτες του Ζατουνίτες. Επειδή ο Στάϊκος, τούτο το "Σαΐνι" όπως τον αποκαλούσε η Μπουμπουλίνα καταφέρεται κατά των Βαυαρών, συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στις υγρές φυλακές του "Λεονάρδου". Η θεραπεία του μέσα στη φυλακή κρατά λίγες μόνο μέρες, χωρίς να βαρύνει τον προϋπολογισμό του Κράτους. Την ημέρα της αποφυλάκισής του, στις 21 Φεβρουαρίου 1835, κλείνει για πάντα τα μάτια του σε ηλικία μόλις 35 χρόνων. Με έρανο που έκαναν οι συντοπίτες του συγκέντρωσαν τα αναγκαία για το ξόδι του. Η κηδεία που του έγινε ήταν λαμπρή. Τα μαγαζιά έκλεισαν, και τον επικήδειο εκφώνησε ο Δημητσανίτης Διάκος Ευγένιος Διογενίδης, ο οποίος έφτασε στο Ναύπλιο από την Ύδρα δύο ώρες πριν από την κηδεία για τον σκοπό αυτό.
Η επίσημη Πολιτεία ποτέ της δεν θυμήθηκε τον Ήρωα τούτο. Στο Ναύπλιο κάθε τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου γιορτάζεται η απελευθέρωση της πόλης καθώς επίσης και η άλωση του Κάστρου του Παλαμηδιού, από τον ήρωα Στάϊκο Σταϊκόπουλο, παρουσία συμπατριωτών του από την Ζάτουνα.
Στις 14 Αυγούστου 1996, ύστερα από πρόταση της εφημερίδας "Ζάτουνα" στην στη γενέτειρά του πραγματοποιήθηκε από τον Δήμαρχο Ναυπλιέων και τον Πρόεδρο της τότε Κοινότητας, η Αδελφοποίηση Ναυπλίου και Ζάτουνας, για να τιμηθεί, ο Στάϊκος Σταϊκόπουλος, το ηρωϊκό παλικάρι και οι αγώνες του για την απελευθέρωση της πόλης του Ναυπλίου. Σήμερα υπάρχουν μόνο δύο ανδριάντες του Στάϊκου. Ο πρώτος στήθηκε στο Ναύπλιο το 1966, κάτω από το Κάστρο του Παλαμηδιού και έγινε με δαπάνη της δισέγγονης του αγωνιστή Ζαχαρούλας, ο δε δεύτερος στη γενέτειρά του Ζάτουνα, σε ένδειξη αιώνιας ευγνωμοσύνης, και έγινε με δαπάνες του Ζατουνίτη Αθανασίου Κομνηνού, τα αποκαλυπτήρια του οποίου έγιναν στις 13-8-1983. Στη Ζάτουνα, στο πατρικό του σπίτι έχει τοποθετηθεί αναμνηστική πλάκα."
Πηγή: (Κείμενο: Νικόλης Παν. Φίλης)

Πηγή

Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α

Απογραφές
Η επαρχία του Λιονταριού (1461)
Η Καρύταινα (Λιοντάρι) (1512-1520)
Ο Δήμος (kaza) της Καρύταινας (1566-1574)
Χωριά Γορτυνίας (1700-1830)
Χωριά και αριθμός οικογενειών Γορτυνίας (απόγραφή Pouqueville)
Απογραφή Γορτυνίας (1834)
Απογραφή Αρκαδίας (1834)
Απογραφή Γορτυνίας (1852)

Ονόματα
Σκορτινοί (13-14ος αιώνες)
Κροκόντηλοι-Αγ.Γεώργιος των Σκορτών (13-15ος αιώνας)
Δημητσανίτες (1461-1574)
Μέλη δημοτικού συμβουλίου Τριπολιτσάς (1700)
Ονόματα στρατιωτικών των Κολοκοτρωναίων (1821)
Γορτύνιοι Πολιτικοί κατά την Επανάσταση (1821)
Γορτύνιοι Αξιωματικοί κατά την Επανάσταση (1821)
Γορτύνιοι Φιλικοί (1821)
Ονόματα Λαγκαδινών (1822-3)
Ονόματα κατοίκων επαρχίας Τριπολιτσάς - Α (1823)
Ονόματα κατοίκων επαρχίας Τριπολιτσάς - Β (1823)
Προαγωγές Γορτυνίων στρατιωτικών (1824)
Δημοτικοί εισπράκτορες Γορτυνίας (1836)
Δήμαρχοι και Πάρεδροι Γορτυνίας (1841)
Φύλλα ποιότητας Δημάρχων και παραγόντων της Γορτυνίας (1849-1850)
Εκλογικά έγγραφα Γορτυνίας [1843 - 1862]
Εκλογικός κατάλογος Γορτυνίας (1865)
Επώνυμα Γορτυνίων 1865 (δήμοι Γόρτυνος, Ελευσίνος, Κλείτωρος και Μυλάοντος)
Επώνυμα Γορτυνίων 1872 (δήμοι Λαγκαδίων και Νυμφασίας)
Επώνυμα Γορτυνίων 1872 (δήμοι Τρικολόνων και Τροπαίων)
Επώνυμα Γορτυνίων 1872 (δήμοι Ηραίας και Θέλπουσας)
Επώνυμα κατοίκων δήμων Φαλάνθου (1879) και Θεισόας (1843)
Μικρά ονόματα Γορτυνίων (19ος αιώνας)

Τοπωνύμια
Mετονομασίες οικισμών Αρκαδίας (1920)
Μεσσαρέα
Τοπωνύμια Βυτίνας
Τοπωνύμια Βάχλιας
Τοπωνύμιο Τσιπιανά
Τοπωνύμιο Ψάρι
Τοπωνύμιο Αρτοζήνος
Τα τοπωνύμια ως πηγή της πρώιμης κοινωνικής ιστορίας των σλαβικών φύλων
Nτρομπολιτσά- Tριπολιτσά- Tρίπολη : μια ιχνηλάτηση
Γορτυνιακά τοπωνύμια σλαβικής ετυμολογίας
Στα χνάρια του περιηγητή Παυσανία στην Αρκαδία
Συνοικισμός Μεγάλης Πόλεως

Διάλεκτοι και Ιδιώματα
Το αρχαίο αρκαδικό γράμμα "Τσαν"
Η αρχαία αρκαδοκυπριακή διάλεκτος
Σύγκριση γορτυνιακού με άλλα ιδιώματα στο φωνολογικό επίπεδο
Συνοπτική παρουσίαση γορτυνιακού ιδιώματος
Το φαινόμενο του τσιτακισμού στα πελοποννησιακά ιδιώματα
H συνθηματική γλώσσα των Λαγκαδινών μαστόρων
To ιδιωματικό στοιχείο στη γλώσσα των απομνημονευμάτων του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη

Ιστορικά θέματα (επιλεγμένα)
Πασάς Mαυραειδής Φαρμάκης
Ιστορική γεωγραφία Αρκαδίας (395-1209)
Δοξαπατρήν τον λέγουσιν, μέγας στρατιώτης ένι
Λυκάων της Αρκαδίας
Φωτάκος: Μάχη εν Τρικόρφοις - 23 Ιουν. 1825
Κανέλλος Δεληγιάννης: Πολιορκία Λάλα
Κανέλλος Δεληγιάννης: Η μάχη του Βαλτετσίου (12-13 Μαιΐου 1821)
Κανέλλος Δεληγιάννης: Η μάχη της Γράνας
Κανέλλος Δεληγιάννης: Έξοδοι Δράμαλη από την Κόρινθο
Κανέλλος Δεληγιάννης: Γορτυνιακός εμφύλιος (1823) και αρχές του γενικού εμφυλίου (1824)
Κανέλλος Δεληγιάννης: Μάχες στο Άργος, Δερβενάκια, Αγιοσώστη, Αγιονόρι
Κανέλλος Δεληγιάννης: Α' Πολιορκία Μεσολογγίου
Κανέλλος Δεληγιάννης: Εκστρατεία στη Δυτ. Ελλάδα, Μάχη του Πέτα
Καταστροφή Ζάτουνας - Απρίλιος 1779
Αναφορές για τα επεισόδια στη Γορτυνία (Ιουν. 1823)
Αναφορά επαρχίας Καρύταινας (Δ' Εθνοσυνέλευση, Άργος 1829)
Επιστολή κατά Κολοκοτρώνη (Εμφύλιος 1823)
Ο Μοραΐτης Πυρπολητής του 1821
Τα άρματα της Καρύταινας (1821)

Μελέτες
Βυζαντινή κρατική ιεραρχία και στρατιωτική οργάνωση
Κυρ Ιωάννης ο Τζερνοτάς
Τάμα στον Δία – Αχαιοί εναντίον Γαλατών (120 π.Χ.)
Στοιχεία για την οθωμανική Ελλάδα
Προδοσίες και θυσία στη Μολδοβλαχία το 1821
Η παράδοση της Πόλης το 1453
Σύντομη ιστορία της Πελοποννήσου (2ος αι. π.Χ – 7ος αι. μ.Χ.)
Το Πασαλίκι του Μοριά
Τα παράπονα των Ανθενωτικών (1450)
Μοραΐτες Οπλαρχηγοί του 1821
Η μάχη της Πελαγονίας (1259 μ.Χ.)
Φορεσιά και Άρματα το 1821
Η Εποχή του Χαλκού στο Αιγαίο
Αυτόχθονες εναντίον Ετεροχθόνων
Αλαμανικός φόρος και βυζαντινά μνημόνια